Pies spogląda na ciebie, bo tak mówią geny?

Gdy pies napotyka problem nie do rozwiązania i odwraca głowę w stronę człowieka, zwykle interpretujemy to w jeden z dwóch sposobów: „prosi o pomoc” albo „nie radzi sobie sam”. Oba wyjaśnienia są kuszące, ale zbyt wąskie.

Badanie Pongrácza i Lugosi (2024) proponuje inną perspektywę: to, jak pies reaguje w trudnej sytuacji, może być w dużej mierze efektem tego, do jakiego typu współpracy z człowiekiem był selekcjonowany, a nie miarą jego kompetencji czy wytrwałości.

Autorzy porównali psy ras selekcjonowanych do pracy kooperacyjnej z człowiekiem oraz psy ras niezależnych, podejmujących decyzje samodzielnie. Kluczowe jest to, że w nierozwiązywalnym zadaniu obie grupy:

• były równie zmotywowane,

• wykazywały podobną wytrwałość,

• w podobny sposób próbowały manipulować obiektem.

Różnica dotyczyła jednego elementu: orientacji na człowieka. Psy ras kooperacyjnych częściej patrzyły na opiekuna i częściej naprzemiennie przenosiły wzrok między problemem a człowiekiem. Psy ras niezależnych robiły to znacznie rzadziej.

To przesuwa interpretację „spojrzenia wstecz” z poziomu chwilowego zachowania na poziom architektury relacji. Patrzenie na człowieka nie musi oznaczać braku samodzielności ani niskiej tolerancji frustracji. Może być strategią regulacyjną, wykształconą w liniach, w których człowiek przez pokolenia był centralnym punktem procesu decyzyjnego.

W szerszym ujęciu to badanie dobrze wpisuje się w rosnącą liczbę prac pokazujących, że udomowienie nie stworzyło jednego „modelowego psa”. Późniejsza selekcja funkcjonalna różnicowała nie tylko styl pracy, ale też stopień zależności emocjonalnej i decyzyjnej od człowieka. To ważne, bo łatwo mylić biologicznie ugruntowaną orientację na opiekuna z wyuczonym brakiem kompetencji.

Jeśli pies często „sprawdza” człowieka wzrokiem, pytanie brzmi nie tyle „dlaczego nie działa sam”, ile raczej: jakiej relacji ten pies został zaprojektowany oczekiwać.

---

Pongrácz, P., & Lugosi, C. A. (2024). Cooperative but Dependent–Functional Breed Selection in Dogs Influences Human-Directed Gazing in a Difficult Object-Manipulation Task. Animals, 14(16), 2348.