Psy znakomicie potrafią odczytywać znaczenie ludzkich gestów. Nawet szympansy - mimo, że są prawdopodobnie najbliższymi żyjącymi krewnymi ludzi - nie rozumieją nas tak dobrze jak psy.
Badania przeprowadzone na wydziale Antropologii Ewolucyjnej w Instytucie Maxa Plancka (2012) wykazują, że szympansy nie rozumieją ludzkich gestów wskazywania na obiekt, podczas gdy psy bez trudu rozumieją ich znaczenie, co więcej - potrafią odczytać i zinterpretować wskazanie obiektu jedynie wzrokiem.
Późniejsze badania wykazały, że potrafią kierować się również jedynie źródłem głosu ludzkiego. Podczas badania porównywano, jak dobrze szympansy i psy rozumieją ludzkie wskazówki. Osoba wskazywała jeden z dwóch obiektów w miejscu niedostępnym dla człowieka, ale w zasięgu zwierzęcia (wyeliminowano tu efekt kierowania się ruchem ręki). Jeśli szympans lub psa wybrał wskazywany obiekt, zostawał nagrodzony smakołykiem (szympansy otrzymały sok owocowy lub orzeszki ziemne, natomiast psy karmę). Okazało się, że szympansy wybierają obiekty losowo, nie zważając na ludzkie gesty, mimo że chciały dostać smakołyk. Psy nie miały żadnego problemu z odczytaniem znaczenia gestu.
Szympansy wiedzą, co inni mogą a czego nie mogą zobaczyć, oraz czy inni je widzą, jednak próbując osiągnąć swoje cele nie mają tendencji zwracania uwagi na ludzi. Również wilki, nawet gdy są wychowane przez ludzi człowieka, nie potrafią odczytywać ludzkich gestów, podczas gdy psy potrafią to robić w bardzo młodym wieku.
Naukowcy uważają, że mamy do czynienia ze specyficznym ewolucyjnym dostosowaniem u psów skutkującym wrażliwością na ludzkie formy komunikacji. Selekcja naturalna podczas udomowienia sprawiła, że są one doskonale przystosowane do nowej niszy - środowiska człowieka. Naukowcy podejrzewają, że ten "dar" odczytywania ludzkich gestów przez psy może być wrodzony, ponieważ już 6-cio tygodniowe szczenięta bez żadnego szczególnego szkolenia go posiadają. Co więcej, psy reagują nie tylko na wskazanie obiektu ręką, ale także na spojrzenie przez człowieka na obiekt. Przy pomocy technologii śledzenia wzroku (eye-tracking) stwierdzono, że psy mają zdolność podążania za ludzkim wzrokiem na równi z sześciomiesięcznymi niemowlętami (Kaminski, Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, 2012).
Psy doskonale wiedzą też, kiedy je widzimy. Cała seria eksperymentów (przeprowadzanych między innymi na Uniwersytecie w Wiedniu i na Uniwersytecie w Portsmouth) potwierdziła, że psy mają dużo większą skłonność do nieposłuszeństwa w ciemnym pokoju niż przy zapalonym świetle, a także kiedy znajdujący się obok człowiek czytał książkę lub oglądał telewizję, niż gdy patrzył na psa.
Psy są ekspertami, jeśli chodzi o odczytywanie wyrazu ludzkiej twarzy. Badania przy użyciu rezonansu magnetycznego mózgu wykazały, że psy używają wyspecjalizowanego obszaru mózgu do przetwarzania informacji na temat ludzkich twarzy (Berns, Emory University, 2013). Dotychczas uważano, że taka specjalizacja jest zarezerwowana dla ludzi i niektórych naczelnych.
Naukowcy sądzą, że taki sposób przetwarzania przez psy informacji na temat ludzkich twarzy jest wrodzony. Gdyby powstał poprzez warunkowanie i skojarzenie twarzy z jedzeniem, aktywizowały się w mózgu obszar nagrody, a tak się nie dzieje.
Psy jako gatunek ko-ewoluowały wraz z ludźmi przez tysiące lat i rozwinęły unikalny system porozumiewania międzygatunkowego z ludźmi.
Gregory Berns, How Dogs Love Us: A Neuroscientist and His Adopted Dog Decode the Canine Brain, New Harvest 2013
Katharina C. Kirchhofer , Felizitas Zimmermann, Juliane Kaminski, Dogs (Canis familiaris), but Not Chimpanzees (Pan troglodytes), Understand Imperative Pointing, PLOS 8.02.2012