Mimo że psy są w stanie wykonać mnóstwo skomplikowanych zadań, nie radzą sobie równie dobrze z każdym rodzajem problemów.
Psy potrafią robić niezwykłe rzeczy. Biorą udział w misjach wojskowych i ratunkowych, wykonują złożone instrukcje pomagając wypasać stada owiec, prowadzą niewidomych przez zatłoczone ulice miast, potrafią wykrywać raka i inne choroby.
Obszar, w którym psy wypadają szczególnie słabo, to zasady mechaniki.
Wszelkie zadania typu otwieranie zamków, wyjmowanie czegoś przy pomocy narzędzia i w ogóle używanie narzędzi sprawiają psom dużą trudność, lub są nawet niemożliwe do wykonania. Doświadczenia wykazały, że psy nie rozumieją np. zasady fizycznego połączenia.
Naukowcy z Uniwersytetu w Michigan (Frank, Frank, 1985), dawali psom oraz wilkom zadania, w których zwierzęta miały ciągnąć linę, aby przyciągnąć do siebie naczynie z żywnością. Jedynie wilki bez problemu rozwiązywały różne warianty ćwiczenia, podczas gdy psy nie były w stanie rozwiązać bardziej skomplikowanych wersji zadania.
Inny eksperyment z naukowców z Uniwersytetu of Exeter w Wielkiej Brytanii (Osthaus, Lea, Slater, 2004) wykazał, że psy z trudem uczą się się korzystać z linki do wyciągnięcia żywności z przezroczystego pudełka. Początkowo psy ignorowały linkę i próbowały dostać się do żywnością drapiąc w przezroczystą pokrywę pudełka. Potrzeba było kilkudziesięciu prób, by przez przypadek odkryły rozwiązanie.
Nawet jednak, gdy psy już nauczyły się ciągnąć za linkę aby dostać się do jedzenia, nie potrafiły rozwiązać zadania jeżeli pozycja linki została nieznacznie zmieniona. Kiedy natomiast jedzenie było umieszczane blisko otworu, psy całkowicie zapominały o lince i próbowały się dostać do jedzenia liżąc otwór pudełka i wkładając język do otworu, mimo że te próby były zupełnie nieefektywne.
Dla porównania, zarówno naczelne i kruki bez problemu radzą sobie z tego typu zadaniami. Jeśli chodzi o rozumienie fizycznego połączenia, psy wyglądają tak źle jak koty, które również są bezradne w podobnych testach.
Psy nie do końca rozumieją też, jak działa grawitacja. W badaniu dotyczącym tej kwestii upuszczano jedzenie w dół przez elastyczną rurę do jednego z trzech pojemników. Czasem rura prowadziła prosto do pojemnika pod nią, a czasem do pojemnika, który nie był bezpośrednio pod spodem. Gdy rurka prowadziła pod spodem, psy rozumiały, że jedzenie spadnie do pojemnika pod spodem, ale gdy rura prowadziła pod kątem do innego pojemnika, psy nadal szukały jedzenia w pojemniku bezpośrednio pod wlotem rury gdzie wrzucano jedzenie.
To tłumaczy często spotykaną sytuację, kiedy stoimy na wzgórzu a pies aportuje piłkę i jest za każdym razem na nowo zaskoczony, że piłka się stacza.
Jeśli chodzi o zrozumienie zależności w świecie fizycznym, psy nie są geniuszami. Mimo, że słabo radzą sobie z częścią problemów świata fizycznego, jak ominięcie przeszkody czy otworzenie drzwi, radzą sobie z takimi zadaniami dużo lepiej, jeśli mogą przedtem obserwować innego psa, lub człowieka rozwiązującego ten problem. Psy w ogromnym stopniu wyspecjalizowały się w obserwowaniu i rozumieniu ludzi i używaniu ich jako narzędzi do rozwiązywania problemów (choć z pewnością nie myślą o tym tak instrumentalnie).
Niektórzy uważają, że umiejętność używania tak skomplikowanego narzędzia jakim jest człowiek, świadczy o ich geniuszu.
Harry Frank, Marta Frank, Comparative manipulation-test performance in ten-week-old wolves (Canis lupus) and Alaskan malamutes (Canis familiaris), Journal of Comparative Psychology, Vol 99(3), Sep 1985, 266-274.
Britta Osthaus, Stephen E. G. Lea, Alan M. Slater, Dogs (Canis lupus familiaris) fail to show understanding of means-end connections in a string-pulling task, Animal Cognition, January 2005, Vol 8(1), 37–47