Kiedy pies polega na sobie, a kiedy na człowieku?

fot. Mateusz Skwarczek, wyborcza.pl

Ocena ciała i przestrzeni

Psy trafnie oceniają swoje możliwości fizyczne i wykorzystują tę wiedzę w działaniu. Gdy przejście jest wygodne, wybierają je bez wahania. Gdy jest ciasne i niekomfortowe, wiele z nich rezygnuje, mimo że technicznie mogłoby przejść. To szybka ocena relacji między ciałem a przestrzenią, nie próba–błąd.

Granice wpływu człowieka

Ta ocena bywa silniejsza niż wpływ człowieka. Nawet po kilkukrotnym pokazaniu dłuższej drogi przez człowieka, psy wybierały skrót, jeśli był wyraźnie korzystniejszy. Społeczne uczenie się nie zastępuje własnej analizy sytuacji.

W badaniu przeprowadzonym w 2025 roku przez węgierskich badaczy psy rozwiązywały zadanie przestrzenne, w którym mogły dostać się do nagrody albo dłuższą drogą naokoło, albo skrótem przez otwór w przeszkodzie. Część psów wcześniej obserwowała, jak człowiek demonstracyjnie wybiera objazd.

Wpływ człowieka nasilał się tylko wtedy, gdy pies długo i uważnie obserwował demonstrację. Te psy częściej trzymały się pokazywanego rozwiązania, nawet gdy pojawiała się łatwiejsza alternatywa. Uczenie się od człowieka działało selektywnie i zależało od aktualnej orientacji psa na relację.

Przy mniej komfortowych rozwiązaniach psy były wolniejsze, częściej się wahały i częściej wybierały objazd. Spokojne, „grzeczne” zachowanie towarzyszyło analizie ryzyka, a nie poczuciu łatwości.

Wraz ze wzrostem kompetencji malała potrzeba wsparcia ze strony opiekuna. Im lepiej psy radziły sobie z zadaniem, tym rzadziej na niego patrzyły. Kontakt wzrokowy był sygnałem trudności, nie sprawności.

Samodzielność psów nierasowych

W tym samym badaniu psy nierasowe okazały się decyzyjnie samodzielne: umiarkowanie podatne na wpływ człowieka i szybkie w wyborze najbardziej funkcjonalnego rozwiązania. To podważa uproszczony obraz psa jako istoty zasadniczo zależnej od ludzkich wskazówek.

Psy nie wybierają ślepo ani tego, co pokaże człowiek, ani tego, co jest najszybsze. Przełączają się między poleganiem na sobie a poleganiem na człowieku w zależności od czytelności i kosztu sytuacji — a to, co często bierzemy za „grzeczność”, bywa po prostu ostrożną oceną ryzyka.

---

Dobos, P., & Pongrácz, P. (2025). Body Awareness Does Not Need a Pedigree: Mixed-Breed Dogs Rely More on Self-Representation Than Social Learning in a Spatial Task. Animals, 15, 432.