Żucie – codzienna potrzeba psa a nie luksus

Wielu opiekunów traktuje gryzaki jak rozrywkę lub sposób na zajęcie psa na chwilę. Tymczasem dla psa żucie to coś znacznie więcej. To zachowanie, które ma wpływ na jego zdrowie fizyczne, samopoczucie, zdolność uczenia się, a nawet rozwój kości i mózgu. Psy, które nie mają możliwości żucia, są bardziej zestresowane, znudzone i częściej przejawiają zachowania problemowe. A przecież można temu łatwo zapobiec.

Żucie to ewolucyjna potrzeba

Dziko żyjące psy, szakale, wilki czy dingo spędzają znacznie więcej czasu na jedzeniu niż psy domowe. Rozrywają mięso, miażdżą kości, manipulują pyskiem i łapami. Taka aktywność fizyczna i poznawcza nie tylko zaspokaja głód, ale daje też satysfakcję i pobudza zmysły. Psy domowe – karmione szybko, często z miski, gotową karmą – nie mają możliwości naturalnego zaangażowania w zdobywanie pożywienia. A potrzeba żucia nie zniknęła. Pozostaje niezaspokojona.

Żucie wpływa na zdrowie jamy ustnej

To, co pies żuje – i jak długo – ma bezpośredni wpływ na stan jego zębów i dziąseł. Naturalne ścieranie płytki nazębnej podczas gryzienia twardszych struktur ogranicza odkładanie się kamienia i rozwój chorób przyzębia. Nawet kilkudniowy dostęp do odpowiednich gryzaków może znacznie zmniejszyć ilość kamienia i stan zapalny dziąseł. Co więcej, regularne żucie normalizuje florę bakteryjną w pysku – zmniejsza liczbę bakterii patogennych, a zwiększa obecność tych „dobrych”, chroniących przed chorobami.

Wspomaga trawienie i mikrobiom jelitowy

Żucie stymuluje wydzielanie śliny – a ta nie tylko chroni zęby, ale też wspomaga trawienie i reguluje pH żołądka. W ślinie psa znajduje się więcej wapnia i jonów buforujących niż w ludzkiej, co wpływa na zdrowie całego przewodu pokarmowego. Psy, które jedzą wolniej i więcej żują, aktywują przywspółczulny układ nerwowy – czyli ten odpowiedzialny za trawienie i regenerację. Pokarm wymagający żucia pozytywnie wpływa także na florę bakteryjną jelit – szczególnie przez produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które wspierają nie tylko trawienie, ale i regulację emocji.

Żucie obniża stres i poprawia pamięć

Badania pokazują, że żucie może działać jak naturalny sposób regulowania emocji. Psy, które miały możliwość żucia po stresującym doświadczeniu, lepiej radziły sobie w testach poznawczych. Żucie obniża poziom kortyzolu i aktywność współczulnego układu nerwowego, co może przynosić ulgę w napięciu i pomagać w odzyskaniu równowagi emocjonalnej. U lękliwych psów – które często mają trudności z koncentracją – już pięć minut intensywnego żucia poprawiało ich wyniki w zadaniach pamięciowych.

Ma znaczenie od szczeniaka po seniora

U szczeniąt żucie to nie tylko sposób na ulżenie przy ząbkowaniu, ale też istotny element rozwoju – zarówno mięśni żuchwy, jak i całego układu nerwowego. W trakcie rozwoju żucie wpływa na wzmacnianie kości czaszki i struktur przyzębia. Psy, które mają dostęp do różnych struktur do gryzienia w okresie wzrostu, lepiej radzą sobie z nowościami i rzadziej wykazują lęk przed obcymi obiektami. U dorosłych i starszych psów żucie może chronić przed spadkiem funkcji poznawczych, a jego brak – przyspieszać ich utratę.

Nie każdy pies żuje tak samo

Siła zgryzu i sposób żucia zależą m.in. od wielkości psa i kształtu jego czaszki. Psy brachycefaliczne (np. buldogi) mają większą siłę zgryzu niż dolichocefaliczne (np. chart afgański), ale ich anatomia utrudnia im bezpieczne żucie twardszych struktur. U małych ras największą siłę zgryzu mają psy o proporcjonalnych czaszkach (mezocefaliczne). Dlatego dobór gryzaków musi być dostosowany indywidualnie – nie tylko do rozmiaru, ale i stylu żucia psa.

Wybór ma znaczenie – i niesie ryzyko

Nie każdy gryzak jest bezpieczny. Zbyt twardy może prowadzić do pęknięcia zębów, zbyt mały – do zadławienia, zbyt włóknisty – do zaczopowania przewodu pokarmowego. Szczególnie groźne są fragmenty przedmiotów, które pies odgryza i połyka – np. plastik, twarda guma, rozwarstwiające się kości. U psów z małą masą ciała i ciasnym układem zębowym ryzyko uszkodzeń jest szczególnie duże. Dlatego warto wybierać produkty bezpieczne, dobrane do indywidualnych możliwości psa i podawane pod nadzorem.

Psy potrzebują żuć. To nie „rozrywka”, tylko zachowanie, które reguluje ich ciało i psychikę. Dostęp do odpowiednich gryzaków to jeden z najprostszych, a jednocześnie najbardziej skutecznych sposobów wspierania psiego dobrostanu – przez całe życie.

---

Źródło:

Quinn R, Masters S, Starling M, White PJ, Mills K, Raubenheimer D, McGreevy P (2025). Functional significance and welfare implications of chewing in dogs (Canis familiaris). Front. Vet. Sci. 12:1499933. https://doi.org/10.3389/fvets.2025.1499933