Jak wpływa na psa trudne szczenięctwo?

Opiekunowie psów, zwłaszcza tych adoptowanych, często zadają sobie pytanie o korzenie problemów, takich jak lęk czy agresja psa. Zastanawiamy się, jak przeszłość psa wpływa na jego teraźniejszość i czy mamy realny wpływ na zmianę głęboko zakorzenionych wzorców. Nowe badanie naukowe rzuca światło na te kwestie.

Kluczowy okres: pierwsze sześć miesięcy życia

Badanie, przeprowadzone na dużej grupie ponad czterech tysięcy psów, wskazuje, że nie wszystkie trudne doświadczenia mają jednakową wagę. W analizie uwzględniono szeroki wachlarz zdarzeń, takich jak:

Kary fizyczne (np. szarpanie, przyciskanie do ziemi).

Separacja od głównego opiekuna (np. pobyt w schronisku, bezdomność).

Przemoc fizyczna (np. bicie, kopanie).

Atak ze strony innego zwierzęcia.

Intensywne przerażenie przez człowieka lub w sytuacji z udziałem człowieka.

Poważny uraz fizyczny lub jego groźba (np. wypadek komunikacyjny).

Trzymanie psa na uwięzi na zewnątrz przez długi czas. 

Naukowcy zidentyfikowali krytyczne okno ryzyka, które obejmuje pierwsze sześć miesięcy życia psa. Analiza danych wykazała, że negatywne zdarzenia, takie jak porzucenie, przemoc czy poważny uraz, które miały miejsce w tym wczesnym okresie, były znacząco powiązane z wyższym poziomem lęku i agresji w dorosłym życiu.

Wpływ tych wczesnych doświadczeń był silniejszy niż w przypadku podobnych zdarzeń, które wystąpiły w późniejszym wieku, na przykład w okresie dorastania czy dorosłości. 

Uporczywe problemy behawioralne mogą być głęboko zakorzenioną odpowiedzią na stresory, których pies doświadczył w kluczowym dla rozwoju momencie. Taka perspektywa zachęca do cierpliwości i poszukiwania rozwiązań, zamiast frustracji. Ochrona psa w tym czasie przed przytłaczającymi i negatywnymi bodźcami jest równie ważna, co zapewnianie mu pozytywnych doświadczeń.

Geny a środowisko: dlaczego rasy reagują inaczej?

Jednym z najbardziej intrygujących odkryć badania jest to, że psy różnych ras nie reagują na wczesne trudności w ten sam sposób. Naukowcy zaobserwowali zjawisko znane jako interakcja genów i środowiska - wrodzone predyspozycje psa wpływają na to, jak radzi sobie z negatywnymi doświadczeniami.

Niektóre rasy wykazywały większą skłonność do rozwoju problemów lękowych lub agresywnych po przejściu traumy, podczas gdy inne wydawały się wykazywać większą odporność psychiczną. Przykładowo - u ras takich jak airedale terrier czy corgi zaobserwowano wyraźniejszy wzrost lękliwości w odpowiedzi na wczesne trudności. Z kolei u innych ras jak owczarek australijski wpływ ten był znikomy. Warto zauważyć, że rasy znacząco różnią się między sobą pod względem ogólnego poziomu lękliwości (niezależnie od traumatycznych doświadczeń).

I innych ras widać z kolei znaczący wpływ traumatycznych doświadczeń na agresję a u innych jest niewielki - na przykład husky w przeciwieństwie do malamuta.

Są też rasy psów, które pod wpływem traumatycznych doświadczeń mają tendencję do reagowania raczej lękiem niż agresją - jak retriever.

To odkrycie nie służy etykietowaniu ras jako "dobrych" lub "złych", zwraca jednak uwagę na to, że uwarunkowania genetyczne mogą wyposażać psa w próg wrażliwości na stres. Dla opiekuna świadomość predyspozycji rasowych swojego psa może być ważnym elementem, pomagającym zrozumieć jego indywidualne potrzeby. Pozwala to na lepsze dopasowanie rodzaju wsparcia oraz warunków życia. Widać też, jak ogromna odpowiedzialność spoczywa na hodowcach, aby w procesie selekcji zwracać uwagę nie tylko na wygląd, ale również na temperament i zapewniać szczeniętom odpowiednie środowisko do rozwoju.

Wczesne doświadczenia, szczególnie te z pierwszych sześciu miesięcy życia, mają ogromną moc kształtowania zachowania psa. Ich ostateczny wpływ jest jednak moderowany przez jego indywidualne, wrodzone predyspozycje. Ta wiedza daje nam ramy do głębszego zrozumienia i bardziej świadomego wspierania naszych psów. Niezależnie od tego, co spotkało je w przeszłości, naszą rolą jest tworzenie dla nich bezpiecznej i pozytywnej teraźniejszości.

---

Espinosa, J., Zapata, I., Alvarez, C. E., Serpell, J. A., Kukekova, A. V., & Hecht, E. E. (2025). Influence of early life adversity and breed on aggression and fear in dogs. Scientific Reports, 15(1), 32590. https://doi.org/10.1038/s41598-025-18226-0